გელინო

ქართული საზოგადოებისათის სიტყვა გელინო მას შემდეგ გახდა ცნობილი, რაც გიორგი კალანდიამ ამავე სახელწოდების ფილმი გადაიღო, მაგრამ ვისთვისაც ეს სიტყვა უცხოა, აქვე გეტყვით, რომ გელინო თურქული სიტყვაა და პატარძალს ნიშნავს. ეს ტერმინი ქართულ მეტყველებაში სავარაუდოდ მე-17 საუკუნეში გაჩნდა. გელინო სიმღერაცაა, რომელსაც თურქეთის ტერიტორიაზე მცხოვრები ქრთველები მღერიან იმ იმედით, რომ პატარძალი საკუთარ ფუძეს არ მოსწყდება და კერას არ დაივიწყებს. ფილმის ერთ-ერთი მთავარი პერსონაჟია თურქეთში მცხოვრები ქართველი _ ბაიარ შაჰინი. იგი თურქეთის ქართველ მარგალიტად წოდებული მომღერალია, რომელმაც დიდი წვლილი დასდო ქართული კულტურის, კერძოდ, ქართული მუსიკალური ფოლკლორის პოპულარიზაციას. მისი დაუღალავი შრომით ბევრი სიმღერა განადგურებას გადაურჩა. ბაიარ შაჰინი მაჭახელში დაიბადა. მაჭახელი თურქეთის მხარეა, რომელშიც 18 სოფელი ერთიანდება, აქედან 6 სოფელი ქართველებითაა დაასახლებული,. მათ შორის არის სოფელი ქუაბითავი, სადაც ბაიარის წინაპრები დასახლებულან. თავადაც 13 წლამდე ამ სოფელში ცხოვრობდა, შემდეგ კი ოჯახთან ერთად სტამბულში გადავიდა საცხოვრებლად. 14 წლისას მამა გარდაეცვალა, ამიტომაც ერთი წლის შემდეგ უფროსმა ძმამ ბაიარი გერმანიაში წაიყვანა საცხოვრებლად. სწორედ გერმანიაში დაიწყო მან მუსიკის შესწავლა. უცხოეთში ყოფნა ხანმოკლე აღმოჩნდა და ერთი წლის შემდეგ იგი სტამბულში დაბრუნდა, სადაც მერიის კონსერვატორიაში დაიწყო სწავლა. ერწლიანი სწავლის შემდეგ მას ჯარში მოუწია წასვლა. ქართულ მუსიკაზე ფიქრი ჯარის მერე დავიწყე, ანუ მაშინ როდესაც სტამბულში დავბრუნდი და კონსერვატორია დავამთავრე, _ იხსენებს ბაიარი. ქართული მუსიკის სიყვარულზე დიდი გავლენა დედას და ბებიას მოუხდენია. აკვანში მწოლარ ბაიარს ქართულ ხალხურ სიმღერებს ბებია უმღეროდა. ბავშვის გონებაში ჩარჩენილი მელოდიები წარუშლელი აღმოჩნდა. როცა გავიზარდე თავისთავად მახსენდებოდა მოსმენილი მელოდიები, შემდეგ კი როდესაც გავაცნობიერე ყველაფერი, აღმოვაჩინე, რომ ეს სიმღერები გენიალური რამ იყო. დედის მხრიდან დიდი როლი გენეტიკამ ითამაშა, დედა აკორდეონზე უკრავდა და სწორედ მაშინ, როდესაც ქართულმა ხალხურმა მუსიკამ გამიტაცა, დედასთან ერთად ვისმენდი მის მიერ ნამღერ სიმღერებს და ვიწერდი. თითქმის ყველა სიმღერა მისი შესრულებით ჩაწერილი მაქვს.

_ როგორ აგროვებდით ქართულ ხალხურ სიმღერებს?

_ ქართული სიმღერების შეგროვება ნათესავებში, მეგობრებში და სხვადასხვა სოფლებში, მიხდებოდა. ეხლაც, როცა საშუალება მოგვეცემა დავდივართ სოფლებში და ვიწერთ მათ.

_ რამდენად კარგად ფლობენ თურქეთში მცხოვრები მუჰაჯირები ქართულს?

_ სტამბულთან ახლოს არის სოფლები: საქარია, ბურსა, იქ უამრავი ქართველი ცხოვრობს. ასაკოვანმა ხალხმა უფრო იცის ქართული, ვიდრე ახალმა თაობამ, მაგარამ ახალგაზრდები დაინტერესებული არიან ხალხური ცეკვებით, სიმღერებით. საერთოდ მსოფლიოში დიდი დაინტერესებაა ძირძველი კულტურების მიმართ და ამიტომაც ახალგაზრდების ინტერესი აქეთ მიიწევს.

_ რომელი წლიდან იწყება თქვენი ურთიერთობა ქართულ საზოგადოებასთან?

_ ეს ურთიერთობა დაიწყო მას შემდეგ რაც საზღვრები გაიხსნა, დაახლოებით 80-იანი წლების ბოლოდან. ვფიქრობ, ეს ურთიერთობა უნდა გაღრმავდეს, რომ საქართველომ და თურქეთმა კულტურული ურთიერთობა კარგად ააწყოს. Aამიტომ მეც ვცდილობ ამ ურთიერთობაში წვლილი შევიტანო ჩემი საქმიანობით.

_ რა არის თქვენთვის ქართული ხალხური სიმღერა?

_მოკლედ რომ ვთქვა, ეს არის ცხოვრება, რომელშიც ყველაფერია თავმოყრილი: სიყვარული, მშვიდობა, მეგობრობა, მასშია საქართველოს თითოეული კუთხე.

_ თქვენ მარტო ქართული ფოლკლორით ხართ დაინტერესებული?

_ არა, მე ვმღერი როგორც ქართულ ასევე თურქულ ხალხურ სიმღერებსაც. ხალხური მუსიკა ყველა ენაზე ხალხურია, რადგან ეს ხალხის ცხოვრებაა, ხალხის სიყვარულია და დარდებია, რომლებიც თითქმის ყველგან ერთნაირია. ამიტომაც ყველა ხალხურ სიმღერას ეს ხაზი აერთიანებს. აქვე ვიტყვი, რომ ქართული ხალხური სიმღერა საკმაოდ რთული შესასრულებელია თავისი მრავალხმიანობით, ხოლო თურქული სიმღერა არა, რადგან იგი ერთხმიანია.

_ საქართველოს გარდა კიდევ სად გიწევთ ქართული სიმღერების შესრულება?

_ბევრი კონცერტი მაქვს ჩატარებული გერმანიაში, იქ შავი ზღვის ზოლიდან წასული უამრავი ადამიანი ცხოვრობს, რომლებმაც იციან ჩემი საქმიანობის შესახებ, იციან, რომ მე ხუთ ენაზე ვასრულებ სიმღერებს: ქართუულად, თურქულად, მეგრულად, ლაზურად და ხაშმურად, ამიტომაც წელიწადში 5-6 ჯერ მაინც მიწევს იქ ჩასვლა.

_ თქვენ თუ გყავთ თურქეთში მცხოვრები ქართველებისგან შემდგარი ანსამბლი?

_ მყავდა ანსამბლი სახელწოდებით `მშვიდობის მტრედები~, სადაც ხუთი ქართველი და ხუთი თურქი მუსიკოსი იყო, მე კი სოლოს ვმღეროდი. სამწუხაროდ ჯგუფი დაიშალა, ახლა მყავს ორკესტრი, რომლის ხელმძღვანელი და სოლისტიც მე ვარ.

_ სამომავლო გეგმები როგორია, ხომ არ აპირებთ ახალ ალბომზე მუშაობას?

_ ჩვენ ოთხი ალბომი გამოვუშვით, აქედან სამი თურქეთში, ერთი ჯილველოი კი საქართველოში. ეხლა კი მეხუთე ალბომზე ვაპირებ მუშაობას. ეს ალბომი კი ორივე ქვეყნის იქნება. სავარაუდოდ 15-16 სიმღერა ჩაიწერება, შემდეგ კი მოხდება მათი შერჩევა. მასში ბევრი ახალი სიმღერა იქნება შესული, ბევრიც ძველი, მაგრამ რომელი ამას ვერ გეტყვით, საჩუქარია. ამ ალბომით მსმენელი მოისმენს ბევრ დაკარგულ სიმღერას. ალბომს რომელიმე სიმღერის სახელი ერქმევა, მაგრამ რომლის ჯერ არ ვიცი.

_ თქვენი შემოქმედებიდან რომელი სიმღერა გიყვართ ყველაზე მეტად?

_ ალბათ ჯილველოი, გელინო, ელია გოგო ელია, ერთმანეთისგან ვერ ვარჩევ, ძნელია ჩემთვის ამის თქმა. ყველა სიმღერა ჩემი შვილია. აჭარულიც მიყვარს, მრავალჟამიერიც, ხოლო სულიკოს რაც შეეხება, ამ სიმღერით დაიწყო ჩემი შესვლა ქართულ ფოლკლორში.

_ თურქეთში მყოფს გენატრებათ თუ არა საქართველო?

_ იქ მყოფს აქაურობა ძალიან მენატრება, იქ რომ ჩადიხარ არ იცი როდის მოგიწევს ისევ აქეთ ჩამოსვლა, ამიტომაც მონატრების გრძნობა ძალიან ძნელია. აქ რომ ვარ, გული იქეთ მიმიწევს, რადგან შვილები და ახლობლები მელოდებიან.

_ თქვენი შვილები თუ არიან მუსიკით დაინტერესებული?

_მე სამი ქალიშვილი მყავს, მუსიკის ნიჭი მათ გენეტიკურად აქვთ,მაგრამ მუსიკას არ სწავლობენ და არც ვაძალებ. მათ იციან ყველა სიმღერა, რომელსაც მე ვმღერი და ქართულადაც ლაპარაკობენ.

_ ამ წლების მანძილზე რა იყო ისეთი, რაც განსაკუთრებით დაგამახსოვრდათ?

_ მე როცა ჩამოვდივარ ბევრი საჩუქარი მხვდება აქ. მაგრამ ყველაზე დასამახსოვრებელი იყო ის, რომ ქალბატონმა გიული ალასანიამ დიდი საჩუქარი მომიმზადა, ანუ გავხდი საქართველოს მოქალაქე. ეხლა კი ორმაგი მოქალაქეობა მაქვს.

_ როგორ თვლით, ქართველი ხართ თუ თურქი?

_ მე ბედნიერი ვარ რომ ქართველი ვარ, მაგრამ ამავე დროს მაქვს ორი ქვეყანა, ანუ ვარ თურქეთის ქართველი მოქალაქე. თურქეთი არის ჩემი მშობლების და ჩემი გამზრდელი მიწა, ასე რომ როგორც ის მიყვარს ისე მიყვარს საქართველო, მათი ერთმანეთისგან განსხვავება მიჭირს.

_ თქვენი ქართული გვარი ცნობილია_ გუნდარიძე, სახელი გაქვთ თუ არა ქართული, თუ არა რომელს აირჩევდით?_ მეგობრებმა იციან ჩემი ქართული სახელი და არ ვახმაურებ. მე საზოგადოება ბაიარ შაჰინით მიცნობს და ასე იყოს.